Nhu cầu thị trường và Tầm quan trọng của Văn hóa trong Du lịch trải nghiệm

Trong những năm gần đây, hành vi của du khách đã thay đổi rõ rệt – họ không chỉ muốn “đi thăm” mà muốn trải nghiệm và sống như người bản địa. Nhiều khảo sát quốc tế cho thấy phần lớn du khách muốn khám phá sâu hơn văn hóa địa phương, từ ẩm thực, phong tục đến lối sống hằng ngày. Xu hướng du lịch chậm (slow travel) cũng ngày càng phổ biến, khi nhiều người sẵn sàng đi tuyến đường dài hơn để tận hưởng hành trình một cách trọn vẹn.

Cùng với đó, các thị trường ngách như du lịch một mình (solo travel), du lịch thân thiện với thú cưng (pet-friendly tourism) hay workation – mô hình kết hợp làm việc và nghỉ dưỡng – đang mở ra cơ hội mới cho ngành du lịch Việt Nam. Các dịch vụ linh hoạt như tour “skip the line” (bỏ qua xếp hàng) cũng ngày càng được ưa chuộng vì tiết kiệm thời gian và nâng cao trải nghiệm.

Quan trọng hơn cả, văn hóa đã trở thành linh hồn và động lực phát triển của du lịch trải nghiệm. Sau đại dịch, văn hóa không chỉ giúp con người tìm lại cảm xúc và sự kết nối, mà còn được nhìn nhận như một nguồn lực bền vững để đổi mới và thúc đẩy kinh tế sáng tạo. Khi công nghệ hỗ trợ việc lan tỏa giá trị văn hóa, du lịch trải nghiệm sẽ trở thành cầu nối giữa con người, bản sắc và sự phát triển hiện đại.

Công nghệ – Chìa khóa Bứt phá và Tạo giá trị mới

Trong kỷ nguyên số, công nghệ chính là chìa khóa giúp ngành du lịch trải nghiệm bứt phá và tạo ra giá trị mới. Việc ứng dụng các nền tảng số không chỉ giúp doanh nghiệp tối ưu quy trình mà còn mang lại quyền lợi rõ rệt cho cộng đồng địa phương. Các nền tảng như Local Life Asia cho phép nông dân, nghệ nhân hay chủ homestay tự tạo hồ sơ, chia sẻ câu chuyện của mình bằng hình ảnh và video, từ đó kết nối trực tiếp với du khách. Điều này không chỉ giúp họ tăng thu nhập mà còn góp phần bảo tồn văn hóa và phát triển du lịch bền vững.

Công nghệ còn mở ra những trải nghiệm nhập vai và cá nhân hóa chưa từng có. Thực tế ảo (VR) và thực tế tăng cường (AR) cho phép du khách “sống” trong không gian lịch sử và văn hóa – như việc tham quan Hoàng thành Thăng Long, Kinh thành Huế hay hang Sơn Đoòng ngay tại nhà. Các ứng dụng AI giúp gợi ý hành trình phù hợp với sở thích, hỗ trợ đặt dịch vụ nhanh chóng, thậm chí kiểm soát chất lượng thông qua đánh giá của khách hàng. Robot, hệ thống nhận diện khuôn mặt và check-in thông minh cũng đang thay đổi cách du khách trải nghiệm dịch vụ.

Không chỉ dừng lại ở đó, công nghệ còn góp phần bảo tồn và tái sinh di sản văn hóa. Nhiều điểm đến như Văn Miếu – Quốc Tử Giám đã ứng dụng trình chiếu mapping, quét 3D và màn hình cảm ứng để số hóa tài liệu, phục vụ công tác trùng tu và giáo dục di sản cho thế hệ trẻ. Bên cạnh đó, các nền tảng mới còn tích hợp Local Shop – nơi du khách có thể mua đặc sản và sản phẩm thủ công ngay sau chuyến đi, giúp kết nối trải nghiệm du lịch với tiêu dùng văn hóa một cách liền mạch.

Ý tưởng khởi nghiệp nổi bật và Bài học kinh nghiệm

Từ những xu hướng phát triển mới của ngành du lịch, nhiều ý tưởng khởi nghiệp tiềm năng đã và đang mở ra cho những ai đam mê sáng tạo trong lĩnh vực trải nghiệm văn hóa.
Một trong những hướng đi nổi bật là xây dựng nền tảng du lịch bản địa số hóa, nơi du khách có thể kết nối trực tiếp với người dân, tự chọn các tour khám phá ẩm thực, làng nghề hay phong tục địa phương. Bên cạnh đó, các tour ứng dụng công nghệ VR/AR giúp du khách “sống lại” những không gian lịch sử, nghe thuyết minh tự động bằng AI, hay đặt tour “skip the line” nhanh chóng trên di động đang dần trở nên phổ biến.

Các thị trường ngách như du lịch một mình, du lịch cùng thú cưng hay workation (làm việc kết hợp nghỉ dưỡng) cũng là mảnh đất màu mỡ cho startup. Ngoài ra, việc phát triển sản phẩm văn hóa số – như game giáo dục lịch sử, tour thực tế ảo hoặc cửa hàng trực tuyến bán đặc sản địa phương – mang đến cách mới để gắn kết văn hóa với thương mại điện tử. Một hướng đi khác là cung cấp dịch vụ hỗ trợ chuyển đổi số cho các hộ kinh doanh nhỏ và nghệ nhân địa phương, giúp họ dễ dàng tiếp cận du khách và nâng cao năng lực cạnh tranh.

Nhìn vào các mô hình thành công trên thế giới, có thể thấy rằng sự kết hợp giữa văn hóa và sáng tạo là yếu tố quyết định. Tại Anh, Hadrian’s Wall trở thành điểm đến nổi tiếng nhờ đa dạng hóa trải nghiệm: bảo tàng chuyên đề, tour đi bộ, khai quật khảo cổ có thu phí và hệ thống lưu niệm gắn với di sản. Ở Indonesia, vải Batik đã được tôn vinh như một biểu tượng văn hóa quốc gia, kết hợp khéo léo giữa truyền thống và thị trường. Họ không chỉ tổ chức “Ngày Batik” mà còn phát triển các tour trải nghiệm sản xuất batik và bảo tàng chuyên biệt – biến di sản thành ngành công nghiệp văn hóa có giá trị kinh tế cao.

Những ví dụ này cho thấy, khi văn hóa được đặt ở trung tâm và công nghệ là công cụ hỗ trợ, du lịch trải nghiệm có thể trở thành lĩnh vực khởi nghiệp đầy tiềm năng và bền vững.

Thách thức và Cơ hội tại Việt Nam

Việt Nam đang sở hữu nhiều cơ hội lớn để phát triển du lịch trải nghiệm nhờ lợi thế tự nhiên và văn hóa đặc sắc. Nguồn tài nguyên du lịch phong phú, từ biển đảo, núi rừng đến làng nghề truyền thống, tạo nên nền tảng mạnh mẽ cho các mô hình trải nghiệm bản địa. Bên cạnh đó, chính phủ và các địa phương như Đà Nẵng hay Quảng Ngãi đang tích cực thúc đẩy du lịch xanh, du lịch bền vững – hướng đi phù hợp với xu thế toàn cầu. Những sáng kiến công nghệ trong nước như Local Life Asia hay Holomia đã cho thấy bước khởi đầu tích cực, mở đường cho các mô hình du lịch trải nghiệm số. Chính sách miễn thị thực cho công dân nhiều quốc gia từ tháng 8/2025 cũng hứa hẹn thu hút thêm lượng lớn du khách quốc tế.

Tuy nhiên, để phát huy hết tiềm năng, ngành du lịch Việt Nam vẫn phải đối mặt với nhiều thách thức đáng kể. Việc chuyển đổi số còn chậm, đặc biệt ở các cộng đồng địa phương nơi nhiều nghệ nhân và nông dân lớn tuổi chưa quen sử dụng công nghệ. Điều này đòi hỏi chiến lược đào tạo thực tế, “cầm tay chỉ việc” để giúp họ tham gia vào nền kinh tế số. Ngoài ra, việc kiểm soát chất lượng dịch vụ khi trao quyền trực tiếp cho cộng đồng cũng là bài toán khó – cần có cơ chế giám sát và hỗ trợ phù hợp.

Bên cạnh đó, hạ tầng công nghệ như internet, thanh toán số hay mức độ sẵn sàng của cộng đồng vẫn còn hạn chế ở nhiều vùng nông thôn. Một vấn đề khác là chính sách và vốn đầu tư cho các ngành công nghiệp văn hóa – dù có tiềm năng lớn nhưng thường chưa được ưu tiên trong các quyết sách kinh tế. Cuối cùng, bài toán bảo tồn di sản cần được đặt lên hàng đầu: phát triển du lịch phải đi đôi với việc giữ gìn tính nguyên bản và chân thực của văn hóa bản địa, để du khách thực sự cảm nhận được “linh hồn” Việt Nam trong mỗi hành trình.

Kết luận

Khởi nghiệp trong lĩnh vực du lịch trải nghiệm, đặc biệt là sự kết hợp giữa văn hóa và công nghệ, là một hướng đi đầy hứa hẹn cho Việt Nam. Bằng cách tận dụng lợi thế văn hóa đa dạng, ứng dụng công nghệ tiên tiến để tạo ra các sản phẩm độc đáo, cá nhân hóa và trao quyền cho cộng đồng, các startup có thể không chỉ tạo ra giá trị kinh tế mà còn góp phần quan trọng vào việc bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc, hướng tới một ngành du lịch bền vững và thịnh vượng. Điều này đòi hỏi sự đồng hành chặt chẽ giữa chính quyền, doanh nghiệp, cộng đồng và các tổ chức quốc tế để tạo dựng một hệ sinh thái hỗ trợ mạnh mẽ.”