Kinh doanh online (Online Business) là hình thức kinh doanh trong đó phần lớn hoặc toàn bộ hoạt động tiếp cận khách hàng, giới thiệu sản phẩm, chốt đơn hàng, thanh toán, và chăm sóc sau bán đều được thực hiện thông qua Internet. Không giống với mô hình truyền thống vốn phụ thuộc vào mặt bằng vật lý, kinh doanh online cho phép người bán tiếp cận thị trường rộng lớn hơn với chi phí thấp hơn.

Về bản chất, đây là mô hình tận dụng các nền tảng số như mạng xã hội (Facebook, TikTok, Instagram…), sàn thương mại điện tử (Shopee, Lazada…), website, chatbot, email marketing và các công cụ phân tích dữ liệu để vận hành kinh doanh. Hình thức này không chỉ dành cho sản phẩm vật lý mà còn áp dụng với dịch vụ, khóa học, phần mềm, sản phẩm số, tư vấn,…

Kinh doanh online là gì ?

Khái niệm kinh doanh online

Kinh doanh online là quá trình kinh doanh được thực hiện hoàn toàn thông qua Internet và các nền tảng hoạt động trên đó. Cả người bán và người mua thậm chí có thể không cần gặp mặt trực tiếp, nhưng giao dịch vẫn được thực hiện một cách trọn vẹn và hiệu quả. Với những người trẻ như tôi, điều này có lẽ không còn xa lạ. Tuy nhiên, với thế hệ trước, kinh doanh trên Internet thực sự là một điều khác biệt so với mô hình truyền thống.

Sự khác biệt giữa kinh doanh online và truyền thống

Nếu như trước đây, con người chủ yếu quen với việc giao dịch mua bán các sản phẩm, dịch vụ trên các môi trường kinh doanh truyền thống như chợ, siêu thị, cửa hàng hay trung tâm thương mại. Tại những địa điểm này, khách hàng đều phải đến tận nơi xem xét sản phẩm, trao đổi giá cả, thanh toán trước khi sở hữu sản phẩm hay dịch vụ.

Internet làm thay đổi hành vi mua bán

Tuy vậy, Internet phát triển và xoá nhoà vấn đề về khoảng cách giữa người mua và người bán. Với hình thức kinh doanh online, người mua không phải đến tận cửa hàng để giao dịch mà chỉ cần ngồi ở nhà truy cập vào Internet để lựa chọn sản phẩm, dịch vụ mình mong muốn.

Ở chiều ngược lại, chỉ với một chiếc máy tính kết nối Internet – hoặc thậm chí chỉ là điện thoại – người bán có thể giới thiệu sản phẩm, dịch vụ nhanh chóng đến khách hàng. Họ không tốn chi phí cho mặt bằng hay nhân công. Thậm chí, việc quảng bá và bán hàng online còn mang lại số lượng khách hàng lớn hơn mô hình truyền thống rất nhiều.

Nhiều cách gọi – cùng một bản chất

Trên thực tế, bạn có thể bắt gặp nhiều từ ngữ khác với ý nghĩa tương đương như: kinh doanh trực tuyến, bán hàng online, bán hàng qua mạng, bán hàng trực tuyến hoặc thương mại điện tử (e-commerce). Dù tên gọi khác nhau, nhưng cốt lõi của chúng vẫn là tận dụng Internet để vận hành, quản lý và mở rộng hoạt động kinh doanh.

Những khác biệt lớn trong kinh doanh online bạn cần phải thích nghi

Mục tiêu của mọi hoạt động kinh doanh là tạo ra lợi nhuận, dù bạn chọn kinh doanh truyền thống hay online. Tuy nhiên, với kinh doanh online, có những khác biệt rõ rệt so với mô hình truyền thống mà bạn cần nhanh chóng làm quen để thích nghi.

Khác biệt về môi trường hoạt động

Kinh doanh truyền thống chủ yếu diễn ra tại các địa điểm vật lý như cửa hàng, khu chợ, siêu thị hay trung tâm thương mại. Trong khi đó, kinh doanh online hoạt động hoàn toàn trên nền tảng số như Facebook, website, sàn thương mại điện tử hay các gian hàng trực tuyến.

Đây chính là những “mặt bằng kỹ thuật số” – nơi kết nối giữa bạn và khách hàng trong một môi trường không còn rào cản về địa lý, thời gian hay khoảng cách. Điều này đòi hỏi bạn cần thành thạo cách sử dụng các công cụ công nghệ, thay vì chỉ biết sắp xếp kệ hàng như trước kia.

Khác biệt về cách thức mua hàng

Với mô hình truyền thống, khách hàng cần đến trực tiếp để trải nghiệm sản phẩm – nhìn tận mắt, sờ tận tay, thử dùng rồi mới quyết định mua. Điều này tạo ra sự tương tác vật lý và niềm tin rõ ràng hơn.

Nhưng với kinh doanh online, chỉ cần một vài cú nhấp chuột, khách hàng đã có thể đặt hàng từ xa trên các nền tảng như website, Shopee, TikTok Shop hay Facebook, mà không cần đến tận nơi. Điều này đòi hỏi bạn – người bán – phải biết tối ưu hình ảnh, video, mô tả sản phẩm, đánh giá khách hàng và quy trình thanh toán – giao hàng sao cho liền mạch và đáng tin cậy.

Khác biệt giao hàng và hình thức mua hàng

Mặc dù hiện nay người tiêu dùng đã có nhiều thay đổi trong thói quen thanh toán tại các cửa hàng, với đa dạng hình thức như tiền mặt, ZaloPay, Momo, VNPay…, nhưng chúng vẫn gắn liền với việc giao dịch tại điểm bán.

Trong khi đó, với kinh doanh online, khách hàng có thể dễ dàng đặt hàng từ xa, chọn đơn vị giao hàng phù hợp như chuyển phát thường hoặc chuyển phát nhanh. Đồng thời, các phương thức thanh toán cũng trở nên đa dạng hơn, từ thanh toán khi nhận hàng, chuyển khoản qua ngân hàng đến sử dụng ví điện tử.

Như vậy, bạn có thể hiểu sự khác biệt của kinh doanh truyền thống và kinh doanh online là gì ? Kinh doanh online hay kinh doanh qua mạng là một bước phát triển vượt bậc về mặt công nghệ và nền tảng bán hàng. Xu hướng này vẫn tiếp tục và ngày càng mạnh mẽ và tối ưu hơn nữa các phương thức bán hàng hiện có.

Với hình thức này, khoảng cách của người mua và người bán được rút ngắn lại và gần như xóa bỏ hoàn toàn các rào cản về không gian và thời gian đi cùng với đó là mang lại sự tiện lợi cho cả người mua và người bán. Đây được xem là hình thức kinh doanh đầy mới mẻ và tiềm năng không chỉ ở hiện tại mà còn trong tương lai. Nếu ở thời điểm hiện tại, bạn chưa tham gia vào hình thức kinh doanh này thì đó là một thiếu sót rất lớn đồng thời bạn đang bỏ qua cơ hội nắm bắt xu hướng phát triển kinh doanh đang trở nên phổ biến trên toàn thế giới, trong đó có Việt Nam trong vài năm trở lại đây.

Các kênh kinh doanh online phổ biến nhất hiện nay

Hiện nay có rất nhiều kênh kinh doanh online/bán hàng online được các cửa hàng, doanh nghiệp hoặc cá nhân sử dụng để bán hàng trên Internet. Các kênh kinh doanh online cũng liên tục đổi mới phát triển hoặc bị đào thải nếu như không còn phù hợp. Các kênh kinh doanh online phổ biến có thể kể đến các kênh sau.

Kinh doanh online trên website

Website được xem là một trong những kênh kinh doanh phổ biến và quen thuộc nhất hiện nay trong mạng lưới bán hàng đa kênh trên môi trường Internet. Nhiều cửa hàng và doanh nghiệp hiện đại lựa chọn website làm nền tảng bán hàng chính, trong khi các kênh còn lại – như mạng xã hội hay sàn thương mại điện tử – đóng vai trò hỗ trợ tiếp thị nhằm gia tăng doanh số và mở rộng độ phủ thương hiệu. Vậy thực chất website trong kinh doanh online là gì?

Website thực tế giống như một cửa hàng trực tuyến hoạt động trong môi trường Internet, nơi doanh nghiệp trưng bày sản phẩm, giới thiệu dịch vụ và tạo điểm chạm với khách hàng tiềm năng. Đặc biệt, với các nền tảng website thương mại điện tử hiện đại, cửa hàng có thể bán hàng 24/7, không cần mặt bằng vật lý hay đội ngũ nhân viên cố định, đồng thời quản lý đơn hàng – tồn kho – thanh toán một cách tự động và hiệu quả.

Ngoài ra, việc khởi tạo website ngày nay trở nên đơn giản và tiết kiệm hơn rất nhiều nhờ các công cụ như WordPress, Shopify, Haravan hoặc Webflow. Chỉ với chi phí từ vài triệu đồng, doanh nghiệp có thể xây dựng một trang bán hàng chuyên nghiệp, tích hợp thanh toán online, kết nối với hệ thống giao hàng và sử dụng lâu dài như một tài sản số phục vụ cho chiến lược kinh doanh bền vững.

Kinh doanh online trên các mạng xã hội

Mạng xã hội ngày nay đã trở thành một phần không thể thiếu trong hoạt động kinh doanh hiện đại. Không chỉ đóng vai trò là công cụ tiếp thị, nhiều cửa hàng và cá nhân hiện nay đã lựa chọn mạng xã hội là kênh bán hàng chính, vận hành toàn bộ quá trình từ quảng bá, tư vấn, chốt đơn cho đến chăm sóc khách hàng ngay trên nền tảng này.

Trước đây, những cái tên quen thuộc như Facebook và Instagram từng chiếm ưu thế trong lĩnh vực kinh doanh online. Tuy nhiên, trong vòng 1–2 năm trở lại đây, sự xuất hiện và bùng nổ của các nền tảng video ngắn như TikTok, Facebook Reels, YouTube Shorts… đã mở ra những kênh bán hàng mới mẻ và đầy hấp dẫn, đặc biệt với khả năng tiếp cận tự nhiên (organic reach) cao và hình thức tương tác sinh động hơn. Nhiều thương hiệu cá nhân và doanh nghiệp nhỏ đã tận dụng hiệu quả các công cụ như livestream, video “chốt đơn trực tiếp”, kết hợp cùng xu hướng nội dung để thu hút khách hàng và tạo ra doanh thu vượt trội mà không cần tốn nhiều chi phí quảng cáo.

Kinh doanh online trên các sàn thương mại điện tử

Sàn thương mại điện tử (TMĐT) ngày càng thể hiện rõ vai trò trung tâm trong hoạt động kinh doanh online hiện đại. Không chỉ dừng lại ở việc hỗ trợ bán hàng, các sàn TMĐT nay đã vươn lên trở thành kênh kinh doanh không thể thiếu đối với nhiều doanh nghiệp, đặc biệt là trong bối cảnh người tiêu dùng có xu hướng tìm kiếm sự tiện lợi và đa lựa chọn khi mua sắm trực tuyến.

Về bản chất, các sàn thương mại điện tử hoạt động như một siêu thị hoặc trung tâm thương mại online, nơi các cửa hàng, doanh nghiệp hay cá nhân có thể đăng ký gian hàng và trưng bày sản phẩm, dịch vụ của mình để tiếp cận người mua. Việc vận hành được chuẩn hóa: từ đăng bán, xử lý đơn hàng, thanh toán đến logistics và hỗ trợ khách hàng, giúp người kinh doanh tiết kiệm nhiều nguồn lực vận hành.

Tùy theo đối tượng khách hàng mục tiêu, bạn có thể lựa chọn các sàn thương mại điện tử trong nước như Shopee, Tiki, Lazada, Sendo, Lotte.vn, hay hướng đến thị trường quốc tế qua Amazon, Etsy, Alibaba, eBay… Trong những năm gần đây, nhiều người bán cũng đã tận dụng các chương trình hỗ trợ nhà bán hàng, chiến dịch quảng cáo tích hợp AI, và công cụ phân tích dữ liệu trên các sàn để tối ưu hiệu suất và tiếp cận khách hàng hiệu quả hơn.

Kinh doanh online trên các trang rao vặt

Cùng với sự phát triển của các sàn TMĐT thì các kênh rao vặt không còn được nhiều sự quan tâm như trước kia. Tuy vậy đây vẫn là một kênh bán hàng được nhiều cá nhân và cửa hàng nhỏ lẻ sử dụng hiện nay với một số sản phẩm nổi bật như hàng thanh lý, hàng giá rẻ,…Các trang rao vặt phổ biến nhất khi bán hàng trực tuyến hiện nay phải kể đến Chợ Tốt, Nhà tốt, Web so sánh,…Ngoài ra, rao vặt trên một số trang Forum như Webtretho, Lamchame,…được xem là một kênh bán hàng được nhiều mẹ bỉm sữa đang kinh doanh tự do lựa chọn.

Kinh doanh online trên các trang đánh giá cộng đồng

Khi người tiêu dùng ngày càng bị bao vây bởi nhiều nguồn thông tin, họ có xu hướng tìm đến các trang đánh giá cộng đồng (review) như một cơ sở tham khảo đáng tin cậy trước khi đưa ra quyết định mua hàng. Chính vì thế, kinh doanh thông qua các nền tảng đánh giá đang trở thành một hình thức tiếp cận khách hàng gián tiếp nhưng cực kỳ hiệu quả, đặc biệt trong các lĩnh vực như ẩm thực, đồ ăn vặt, dịch vụ du lịch, nhà hàng – khách sạn…

Những nền tảng quen thuộc như Foody, Lozi, Địa điểm ăn uống (Diadiemanuong) đối với lĩnh vực ăn uống, hay Tripadvisor, Booking, Agoda, Trivago đối với ngành lưu trú và du lịch, hiện đang đóng vai trò như “cầu nối trung lập” giữa người bán và người mua. Tại đây, người tiêu dùng có thể đọc đánh giá, xem hình ảnh thực tế từ cộng đồng và đưa ra lựa chọn dựa trên trải nghiệm thực tế của người khác. Các doanh nghiệp cũng tận dụng những nền tảng này để quản lý hình ảnh thương hiệu, thúc đẩy doanh số thông qua phản hồi tích cực và các chương trình ưu đãi.

Xem thêm 6 ý tưởng kinh doanh online nổi bật nhất hiện nay

Vì sao nên kinh doanh online?

Tiềm năng thị trường vô cùng rộng lớn

Không giống như kinh doanh truyền thống luôn bị giới hạn bởi phạm vị địa lý. Kinh doanh online đã mở ra cánh cửa cho việc tiếp cận khách hàng khắp mọi miền tổ quốc, thậm chí là toàn cầu. Bạn có thể tiếp cận khách hàng ở bất kỳ đâu trên thế giới chỉ cần họ có kết nối Internet. Một thị trường rộng mở đang chờ đợi bạn phía trước có thể hàng tỷ người dùng trực tuyến sẽ trở thành khách hàng tiềm năng của bạn. Chính xác thì lúc này cơ hội kinh doanh và tiềm năng doanh số của bạn là không giới hạn. Điều duy nhất quyết định doanh số là khả năng thực thi của bạn mà thôi.

Một lợi thế nữa của việc làm việc với thị trường lớn trên internet là bạn luôn có thể lựa chọn ra tệp khách hàng mục tiêu của mình. Thông qua các nền tảng quảng cáo bạn dễ dàng target tới khách hàng theo độ tuổi, giới tính, vị trí địa lý, sở thích và hành vi trực tuyến.  Đây là một điều mà trước đây gần như bạn rất khó thực thi với kinh doanh truyền thống.  Kết quả là tăng khả năng chuyển đổi khách hàng và tối ưu hóa hiệu quả của chiến dịch tiếp thị.

Chi phí vận hành thấp

Nếu bạn đã từng kinh doanh truyền thống, bạn sẽ ngạc nhiên khi thấy rằng kinh doanh online tiêu tốn chí phí vận hành thấp hơn rất nhiều. Trong mô hình kinh doanh truyền thống, bạn phải đầu tư vào việc thuê mặt bằng, trang trí cửa hàng và trả lương cho nhân viên. Ngoài ra còn nhiều chi phí cố định khác như là điện nước, phí dịch vụ… Trong khi đó với mô hình kinh doanh online, những chi phí này được giảm bớt hoặc loại bỏ hoàn toàn.

Như bạn biết, trong kinh doanh truyền thống, vị trí cửa hàng vật lý của bạn chiếm một phần quan trọng. Kinh doanh online thì ngược lại, thậm chí bạn chỉ cần một góc làm việc cùng với máy tính có kết nối internet là đã có thể vận hành. Chỉ riêng điều này thực sự đã tiết kiệm hơn rất nhiều so với chi phí thuê văn phòng, đặc biệt là các mặt bằng mặt phố để kinh doanh truyền thống. 

Đối với hoạt động marketing cũng giúp bạn tiết kiệm nhiều chi phí hơn. Bạn có thể sử dụng các nền tảng trực tuyến như website, facebook, tiktok, youtube… để tiếp cận khách hàng một cách hiệu quả và tiết kiệm. So với việc quảng cáo truyền thống như trên báo, truyền hình hay bảng hiệu, quảng cáo trực tuyến thường có chi phí thấp hơn và cho phép bạn tùy chỉnh đối tượng mục tiêu và đo lường kết quả một cách dễ dàng.

Tổng kết lại thì, kinh doanh online giúp bạn giảm chi phí vận hành một cách đáng kể. Từ việc giảm chi phí vận hành bạn sẽ có thêm ngân sách để phát triển sản phẩm, nâng cao chất lượng dịch vụ hoặc mở rộng hoạt động kinh doanh của mình.

Thời gian linh hoạt và tiện lợi

Một trong lợi thế kinh doanh online mang lại là sự linh hoạt và tự do cho bạn. Bạn có thể làm việc bất kì ở đâu, bất kì khi nào. Bạn có thể làm việc tại nhà, quán cà phê, hay thậm chí cả khi đang đi du lịch. Thứ duy nhất bạn cần kết nối internet mà thôi. Với sự linh động này, bạn có điều kiện để tận hưởng sự thuận tiện và linh hoạt trong việc quản lý công việc cũng như cuộc sống.

Nếu bạn là người sáng tạo và hiệu suất cao vào buổi sáng, bạn có thể tận dụng thời gian này để hoàn thành công việc quan trọng. Nếu bạn là một con người của gia đình, bạn có thể linh hoạt sắp xếp công việc vào các khung giờ khác. Điều này giúp bạn duy trì sự cân bằng giữa công việc và cuộc sống, và tận hưởng tự do trong việc tổ chức thời gian.

Khả năng tương tác và phản hồi nhanh chóng

Không giống như kinh doanh truyền thống, trong kinh doanh online bạn có rất nhiều kênh để tương tác và phản hồi với khách hàng. Có rất nhiều kênh truyền thông như Facebook, Youtube, Zalo, Tiktok, Website… Mặc dù vậy, những kênh kết nối truyền thống vẫn có thể tiếp tục sử dụng và phát huy. Với việc đa dạng kênh kết nôi, bạn có thể xây dựng mối quan hệ tốt hơn với khách hàng và tạo ra sự tương tác tích cực.

Tiềm năng tăng trưởng và mở rộng

Với một cửa hàng vật lý, bạn hoàn toàn phụ thuộc vào lượng người xung quanh địa điểm đó. Dù thế nào luôn có những hạn chế về đi lại, tiếp cận khách hàng, tiếp thị sản phẩm với kinh donah truyền thống. Đối với kinh doanh online mang cho bạn khả năng phát triển và mở rộng không giới hạn. Bạn có thể ở Hà Nội và kinh doanh bán sản phẩm cho khách hàng ở khắp mọi miền tổ quốc.

Thêm vào đó hiện nay nhiều kênh thương mại điện tử như Shopee, Lazada hay các kênh thương mại điện tử nước ngoài như Amazon là cơ hội mở rộng thị trường khách hàng của bạn ra toàn cầu.

Các bước kinh doanh online cơ bản dành cho người mới bắt đầu

Nếu bạn muốn tham gia vào môi trường kinh doanh trực tuyến từ con số 0 thì đòi hỏi bạn phải nắm được một số bước kinh doanh online hay nói cách khác là quy trình để có thể bắt đầu kinh doanh online giúp mang lại hiệu quả và hạn chế tối đa các thất bại không đáng có.

Điều đầu tiên bạn cần phải nghiên cứu về các kiến thức liên quan tới bán hàng online và kinh doanh online là gì?  Bạn cũng cần đánh giá xem ưu nhược điểm của kinh doanh online khi áp dụng với ngành nghề của bạn. Liệu nó có phù hợp với ngành nghề hay mặt hàng sản phẩm, dịch vụ bạn đang có ý định kinh doanh hay không? Mặc dù kinh doanh online là một xu thế tất yếu đối với các cửa hàng, doanh nghiệp tuy nhiên không phải tất cả mọi cửa hàng, doanh nghiệp hiện nay đều cần phải chuyển sang kinh doanh online thay cho phương thức kinh doanh truyền thống.

Nếu như bạn là người mới hoàn toàn, thì bạn cần xác định cụ thể ngành nghề hoặc sản phẩm, dịch vụ bạn muốn kinh doanh. Nói cách khác là nghiên cứu thị trường để biết được mức độ cạnh tranh và nhu cầu thực tế của thị trường, từ đó chọn lựa được sản phẩm, dịch vụ cho công việc kinh doanh online phù hợp.

Tiếp đến, bạn cần tìm nguồn hàng kinh doanh – đây được xem là yếu tố sống còn trong kinh doanh online và kể cả kinh doanh truyền thống. Nguồn hàng cần luôn duy trì ổn định. Nếu nguồn hàng không được duy trì một cách ổn định thì công việc kinh doanh của bạn rất có thể bị gián đoạn đồng thời mất đi một lượng lớn khách hàng tiềm năng.

Bạn nên lựa chọn các kênh kinh doanh online phù hợp nhất bởi thông thường với người mới bắt đầu. Bạn là người mới, vốn cũng là vấn đề khó giải quyết. Việc lựa chọn các kênh bán hàng phù hợp được xem là yếu tố quan trọng để giành chiến thắng và tối ưu chi phí khi kinh doanh online, mang lại hiệu quả tăng trưởng ổn định và lâu dài. Thông thường, nhiều cửa hàng, doanh nghiệp hiện nay thường áp dụng chiến lược kinh doanh online đa kênh kết hợp website, facebook, tiktok, youtube…

Tiếp đến, bạn cần xây dựng chiến lược và đường hướng kinh doanh đúng đắn bao gồm chiến lược phát triển sản phẩm, chiến lược giá cả, chiến lược Marketing Online, chiến lược nhân sự, chiến lược quản lý, chiến lược cạnh tranh…Tất cả điều này sẽ giúp công việc kinh doanh tăng trưởng và phát triển trong môi trường cạnh tranh đầy khốc liệt. Với một chiến lực đầy đủ sẽ là khuôn mẫu cho bạn thực hiện kế hoạch chuẩn chỉnh nhất có thể.

Cuối cùng là liên tục đo lường và tối ưu hiệu quả cùng quy trình kinh doanh theo từng giai đoạn giúp bạn giảm thiểu các rủi ro đồng thời nhanh chóng điều chỉnh được chiến lược kinh doanh phù hợp trong các giai đoạn kinh doanh online khác nhau.

Trên đây, Thế Hệ Khởi Nghiệp giới thiệu chi tiết kinh doanh online là gì, vì sao nên kinh doanh online trong thời đại công nghệ số bùng nổ như hiện nay. Hi vọng với các kiến thức này có thể giúp bạn hình dung cơ bản được về bức tranh kinh doanh online hay còn gọi là bán hàng online, từ đó có nền tảng để bắt đầu hoạt động kinh doanh trên môi trường Internet trong thời gian sắp tới.